İyi Tarım Uygulamaları (İTU); İnsan sağlığına zararlı kimyasal, mikrobiyolojik, fiziksel kalıntılar içermeyen, çevreyi kirletmeden veya doğal dengeye zarar vermeden üretilen, üretimi sırasında üretimle ilgili insanların veya diğer canlıların refahının olumsuz olarak etkilenmediği, üretimi sırasında tüketicinin bulunduğu ülkenin tarımsal mevzuatı ve ürünün yetiştirildiği ülkenin tarımsal mevzuatına uygun olarak yapılan ve tüm bu işlemlerin kayıt altına alınarak kontrol edilen ve sertifikalandırılan üretim şeklidir. İyi Tarım Uygulamaları, topraktan sofraya kadar uzanan bütün üretim ve pazarlama aşamalarını kapsar.

EKOTAR Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından 2007 yılında kontrol ve sertifikasyon yetkisi alarak 7 Aralık 2010 tarihli ve 27778 Resmî Gazete’de yayımlanan İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmeliği ve Bitkisel Üretimde İyi Tarım Uygulamaları Kriterleri Genelgesi (2011-007) ve TS EN 45011 normları doğrultusunda faaliyetini sürdürmektedir.

3.1 İyi Tarım Uygulamaları (İTU) Kontrol ve Sertifikasyon Sistemi
Tarımsal ürünlerin kontrol ve sertifikasyonu, bireysel sertifikasyon ve grup sertifikasyonu olmak üzere iki şekilde yapılır.

3.1.1 Bireysel Sertifikasyon (Seçenek 1) Gerçek veya tüzel kişilerin malik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapmaları halinde bireysel sertifikasyon yapılır. Sertifikasyon kapsamındaki ürünün üretiminin yapıldığı tüm alanlar kontrol kuruluşu tarafından denetlenir.

3.1.1 Grup Sertifikasyonu (Seçenek 2) Üretici örgütü veya üretici çatısı altında sözleşmeyle bir araya gelen gerçek kişilerin malik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapması halinde grup sertifikasyonu yapılarak üretici örgütü veya üretici adına kontrol edilir ve sertifikalandırılır. Bu seçenekte kontrol kuruluşu ile üretici organizasyonu arasında sözleşme yapılır ayrıca üretici organizasyonu ve üreticiler arasında da sözleşme yapılır.

3.2 İyi Tarım Uygulamaları Kontrol Noktaları ve Kriterleri

İzlenebilirlik ve Kayıtlar
Üretim sırasında yapılan bütün işlemler çiftçiler tarafından kayıt altına alınmalı ve kontroller için saklı tutulmalıdır. Bu kayıtlarda; ürün çeşidi, ürünün bulunduğu coğrafi bölge, gübre, ilaç uygulama zamanı, uygulama nedeni, teknik izin, kullanılan kimyasalın ticari ismi ve miktarı, uygulama aleti, operatörün ismi ve uygulama zamanından kaç gün sonra hasat yapılması gerektiği, sulama zamanı, yöntemi ve miktarı gibi bilgileri içermelidir. Sertifikalı ürünlerin pazardan geri çekilmesi durumunda geri çekilmeye sebep işlemin tespiti izlenebilirlik sayesinde tespit edilebilecektir. Üretici ürünlerin pazardan geri çekimini sağlayacak prosedürlere sahip olmalıdır.

İç Kontrol
Üretici üretim ile ilgili tüm kayıtların ve işleyişin yönetmeliklere uygunluğunun değerlendirilmesi için denetimden önce yılda en az bir kez iç denetim geçirmelidir.

Üretim Materyalleri
Arazide ekim ve dikimi yapılan materyallerin (tohum, fide fidan vb) belgeleri, kalite sertifikaları dokümante edilmelidir.

Saha, Arazi Geçmişi ve Yönetimi
Tüm saha ve araziler tanımlanmalı. Geçmişteki ve güncel kayıtlar kontrollere açık olarak tutulmalı.

Toprak Yönetimi
Toprağın işlenmesinde, erozyonu azaltacak ve toprağın fiziksel yapısını koruyacak teknikler kullanılmalı

Sulama
Su kaynaklarını en iyi şekilde değerlendirilebilecek ve bitkinin ihtiyaç duyacağı suyu temin edebilecek sulama sistemleri kurulmalı. Sulama için asla atık su (kanalizasyon suyu) kullanılmamalıdır. Risk değerlendirme esaslarına bakılarak, sulama suyu kaynağı yılda en az bir kez mikrobiyal, kimyasal ve mineral kirleticiler bakımından analiz ettirilmeli.

Gübreleme
Uygun zamanda ve miktarda gübre kullanımı için toprak analizleri yılda en az bir defa yapılmalıdır. Gübreleme; toprak yapısına göre hangi gübrenin uygun olduğunu belirledikten sonra, bitkinin ihtiyaç duyduğu miktarda ve zamanda yapılmalıdır. Uygulanan gübrenin çeşidi, markası, içeriği, uygulanan alan, tarihi ve miktarı gibi bilgiler mutlaka kayıt altına alınmalıdır.

Bitki Koruma Maddeleri
Bütün bitki koruma maddeleri uygulamaları ile ilgili kayıtlar tutulmalı. Pestisit kalıntı analizlerinin sıklığı, risk değerlendirmelerine göre yapılmalı. Maksimum kalıntı limitlerinin (MRL) aşılması durumunda ise bir acil eylem planı mevcut olmalıdır. Uygulanan bitki koruma maddelerinin ruhsatları, çeşidi, etken maddesi, markası, içeriği, uygulanan ürün, uygulama sebebi, tarihi ve miktarı gibi bilgiler mutlaka kayıt altına alınmalı ve bu maddelerin alımına ilişkin fatura ve reçetelerinin muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Entegre Mücadele
Hastalık ve zararlılarla mücadele "Entegre Mücadele Teknik Talimatları" doğrultusunda öncelikle kültürel tedbirler, mekanik mücadele, biyolojik mücadele veya biyoteknik yöntemler uygulanmalı. Son çare olarak kimyasal mücadele yapılmalıdır.

İşçi Sağlığı Güvenliği ve Refahı
Çiftlikte emniyetli ve sağlıklı çalışma koşulları yazılı olarak sağlanmalı ve uygulanmalıdır.

Atık ve Kirlilik Yönetimi, Geri Dönüşüm ve Yeniden kullanım
Tarım işletmesindeki bütün olası atık ürünler (kâğıt, karton, plastik, ürün kalıntısı, yağ, kaya yünü vb.) ile muhtemel kirlilik kaynakları (kimyasallar, yağ, yakıt, ses, ışık kalıntı, paketleme evinden çıkan akıntılar) belirtilmelidir. Tarımsal kimyasalları kullanan, taşıyan ve uygulayan işçilere bu konuda eğitim verilmeli; işletmede ilk yardım eğitimi alan kişiler bulunmalıdır.

Hasat
Hijyen koşullarına dikkat edilmeli, bitki koruma maddelerinin kullanıldığı ürünlerde hasat aralığı sürelerine riayet edilmeli ve kayıt altına alınmalıdır.

Ürün İşleme
Hasat sonrası ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi aşamasında; kişisel hijyenin sağlanması, çalışanların kullandığı tesislerin uygunluğu, ambalajlama yöntem ve maddelerinin uygunluğu, kullanılan depo ve ambalajlama alanlarının uygunluğu, ısı ve nem koşulları hijyen risk değerlendirmesi sonuçlarına ve kalite gereksinimlerine uygun olarak sağlanmalıdır.

Analizler
Yılda en az bir kez toprak, su ve ürün/yaprak analizleri yapılmalıdır. Su analizlerinde mikrobiyal, kimyasal ve mineral kirleticiler dikkate alınmalı, ürün/yaprak analizlerinde ise pestisit kalıntısı dikkate alınmalıdır. Analizler akredite edilmiş laboratuarlarda yapılmalıdır.

Şikayetler
Üretici belgelendirilen ürünlerle ilgili kendisine gelen şikâyetleri değerlendirebilecek prosedürlere sahip olmalı ve denetimlere açık olacak şekilde muhafaza etmelidir.

İyi Tarım Uygulamaları Çalışma Programı İçin aşağıdaki dosyayı indiriniz. Dosya PDF formatındadır. Dosyayı açamaz iseniz bilgisayarınıza PDF dosyasını okuyabilecek program indirmeniz gerekebilir.